Monitoring rapport: Adviezen Commissie waardevol voor besluitvorming

Staatssecretaris Vivianne Heijnen stuurde het onderzoeksrapport ‘Monitoring mer 2021’ in januari 2023 naar de Eerste en Tweede Kamer. “Een advies van de Commissie mer over een milieueffectrapport helpt het bevoegd gezag bij de besluitvorming”, is een van de conclusies. De Commissie reageert met een brief aan de staatssecretaris.

Op 23 januari 2023 heeft de Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat Vivianne Heijnen het Tauw Rapport Monitoring mer 2021 aangeboden aan de voorzitters van Eerste en Tweede Kamer. Het onderzoek was bedoeld om zicht te krijgen op de kwaliteit en kwantiteit van milieueffectrapporten.

Aanleiding voor het onderzoek waren vragen van de vaste commissie voor Infrastructuur, Waterstaat en Omgeving van de Eerste Kamer over de kwaliteit en kwantiteit van milieueffectrapportage en over het bestuurlijk toezicht op de mer-regelgeving. De Commissie mer heeft data voor het onderzoek aangeleverd en nam deel aan de begeleidingsgroep. Het onderzoek is een vervolg op het Arcadis onderzoek uit 2020.

De Commissie is blij met de conclusie dat bevoegde gezagen een toetsingsadvies van de Commissie en ook het gesprek hierover met de Commissie waardevol vinden. In veel gevallen wordt het advies opgevolgd. Bevoegde gezagen geven in hun besluiten vrijwel altijd aan wat ze doen met het advies van de Commissie.

Tegelijkertijd signaleert de Commissie ook zorgpunten. In een brief aan de staatssecretaris vraagt ze aandacht voor:

• Onvoldoende zicht op de kwaliteit en kwantiteit van milieueffectrapportage:
• Milieueffectrapporten en mer-beoordelingen worden niet centraal geregistreerd: de werkelijke aantallen en conclusies van mer-beoordelingen zijn daardoor onbekend.
• De gebruikte kwantitatieve gegevens bieden geen aanknopingspunten voor de noodzakelijke verbetering van de kwaliteit van milieueffectrapporten.
• Milieueffectrapportage helpt om de samenhang tussen grote omgevingsopgaven in beeld te brengen: er is onderzoek nodig voor juiste en tijdige doorvertaling van milieueffectrapportage naar besluitvorming.
• In slechts 2% van de mer-beoordelingen was de conclusie dat het plan of project grote nadelige milieugevolgen heeft en een milieueffectrapport vereiste. Onderbouwing van dit lage percentage ontbreekt in het onderzoek.
• Interbestuurlijk toezicht: dit gaat nu teveel uit van vertrouwen. Er ontbreekt actief toezicht op de naleving van de mer-plicht.

Advies van de Commissie voor complexe projecten: het onderzoek laat zien dat de kwaliteit van milieueffectrapporten meer aandacht vraagt. Het laten vervallen van de verplichte toetsing van de Commissie bij complexe projecten zet de kwaliteit van milieu-informatie verder onder druk. Bevoegde gezagen hebben bovendien baat bij een onafhankelijke toets, omdat complexe procedures niet zelden eindigen in gerechtelijke procedures.

Vervolg

Staatssecretaris Heijnen heeft aangegeven de Commissie te willen betrekken bij de versterking van milieueffectrapportage, zoals meer inzicht in de kwaliteit en kwantiteit van milieueffectrapportage, goede monitoring en een goed beeld van de doorwerking van milieueffectrapportage in besluiten. De Commissie werkt hier vanzelfsprekend graag aan mee.

De resultaten van Monitoring mer 2021 in vogelvlucht

In 2021 toetste de Commissie 87 milieueffectrapporten. Minder dan 10% hiervan bevat alle milieu-informatie die belangrijk is voor de besluitvorming. Informatie over het aantal milieueffectrapporten en mer-beoordelingen waar de Commissie niet bij betrokken is, is moeilijk te achterhalen. Er ontbreekt centrale registratie van het aantal mer-beoordelingen en de kwaliteit daarvan.

Er zijn in 2021 bijna 900 mer-beoordelingen uitgevoerd. Bij 15 beoordelingen bleek aanvullend een milieueffectrapport nodig. Provincies en Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) vertrouwen erop dat andere overheden hun taken goed uitvoeren, ook op het gebied van mer. De afgelopen jaren zijn er geen klachten of signalen binnengekomen die om optreden vroegen.