Porthos – CO2 transport en opslag (Rotterdam CCS Project)

Porthos (Port of Rotterdam CO₂ Transport Hub & Offshore Storage) is een project van het Havenbedrijf Rotterdam, Energie Beheer Nederland en de Nederlandse Gasunie. Door het project kunnen bedrijven in het Rotterdamse havengebied het broeikasgas CO₂ dat ze produceren en afvangen, in lege gasreservoirs onder de Noordzee opslaan. Zo komt er minder van dat gas in de lucht. Voordat de ministers van Economische Zaken en Klimaat en van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties besluiten over het plan en de verschillende vergunningen, zijn de milieugevolgen onderzocht in een milieueffectrapport.

Hoofdpunten uit het advies

Toetsingsadvies
Het aangepaste milieueffectrapport geeft nuttige informatie over archeologie op zee en over de effecten op beschermde soorten in het havengebied, zoals broedkolonies van meeuwen. Ook blijkt aandacht belangrijk voor de uitstoot van zeer zorgwekkende stoffen en stikstof die vrijkomt bij het afvangen van CO₂. De omvang van die uitstoot is nog erg onzeker. Daarom bestaat volgens de Commissie de kans op conflicten met de natuurregelgeving, de doelen voor schone lucht en andere ambities voor bedrijvigheid in de haven. Zij vraagt bij de ministers en de regio aandacht hiervoor.
 
Tot slot adviseert de Commissie de ministers beter te onderbouwen hoe aantasting door stikstof van gevoelige duingebieden, in bijvoorbeeld de Voordelta en Coepelduynen, wordt voorkomen.

Voorlopig toetsingsadvies
Het afvangen, transporteren en opslaan van CO₂ afkomstig van bedrijven in het Rotterdamse havengebied heeft gevolgen voor de luchtkwaliteit en de natuur. Het milieueffectrapport over wat als het ‘Porthos-project’ bekend staat, brengt die gevolgen nog onvoldoende in beeld. Dat zegt de Commissie voor de milieueffectrapportage in haar voorlopige advies over dat rapport. De minister van Economische Zaken en Klimaat had de Commissie gevraagd de inhoud van het rapport te beoordelen.
Het afvangen, transporteren en opslaan van CO₂ vraagt veel energie en leidt tot emissies van bijvoorbeeld stikstofverbindingen. Voor het transport en de opslag is dit goed in beeld gebracht. Voor het afvangen van CO₂ ontbreekt deze informatie nog omdat onduidelijk is welke bedrijven CO₂ gaan aanleveren. Het rapport moet echter op hoofdlijnen de luchtverontreiniging door het afvangen van CO₂  laten zien en of dat past binnen de luchtkwaliteitsdoelstellingen. Verder zijn mogelijk enkele effecten op omliggende natuurgebieden en op beschermde soorten in het havengebied onderschat.
 
De Commissie vindt dat deze soms onzekere effecten beter moeten worden beschreven. Ze adviseert verder om aan te geven hoe de effecten worden gemonitord en hoe dat wordt gebruikt om het project bij te sturen. De ministers nemen de adviezen van de Commissie over, zullen het rapport op korte termijn aanvullen en het daarna opnieuw laten beoordelen. Vervolgens nemen ze een besluit over het Porthos-project.

Advies reikwijdte en detailniveau
Het Porthos-project focust op het aanleggen van de hoofdtransportleiding, een compressorstation en de opslag van CO₂ in lege gasvelden onder de Noordzee. Voor besluitvormers en belanghebbenden is het van belang om voldoende inzicht te krijgen in de ‘impact’ van het hele systeem. De Commissie adviseert daarom de milieueffecten van de afvang en aantakking van CO_2-leveranciers en de aansluiting van de hoofdtransportleiding op de bestaande CO₂-transportleiding naar glastuinbouwbedrijven in het Westland (OCAP-leiding) ook te beschrijven in het rapport.
De Commissie vindt het van belang dat in het milieueffectrapport al stilgestaan wordt bij een monitoring- en evaluatieplan. De voorgenomen opslag van CO₂ van industrie in  lege gasvelden is namelijk nooit eerder in de wereld op deze schaal toegepast. Lange termijnrisico’s vragen aandacht, bijvoorbeeld hoe CO₂ inwerkt op de diepe ondergrond. Ook moet de CO₂ worden gevolgd in het transportsysteem om bij een eventuele lekkage zo snel mogelijk in te kunnen grijpen.