Commissie m.e.r.

Commissie m.e.r. Jaarverslag 2020

Adviezen Nederland

202052 verplicht81 vrijwillig
201945 verplicht85 vrijwillig
201863 verplicht81 vrijwillig

Activiteiten Internationaal

202032 adviezencapaciteitsontwikkeling 20 landen/regio's
201934 adviezencapaciteitsontwikkeling 25 landen/regio's
201842 adviezencapaciteitsontwikkeling 20 landen/regio's

De circulaire economie en de energietransitie komen op stoom. Dat is te zien aan de projecten waarover de Commissie in 2020 adviseerde: wind- en zonne-energie, CO2- afvang en -opslag, fabrieken voor bio-ethanol, methanol en waterstof. Niet zelden leveren plannen maatschappelijk debat op, bijvoorbeeld over biomassa, windenenergie voor megadatacentra, Lelystad Airport en de A27 bij Amelisweerd. De Commissie adviseert te midden van deze maatschappelijke ontwikkelingen. Zo ziet zij veel natuurherstelprojecten. Daarbij valt op dat beheermaatregelen zoals afplaggen onvoldoende zijn om de instandhoudingsdoelen voor natuur te halen. Daar zijn meer maatregelen voor nodig, denk aan het aanpassen van het waterpeil en minder stikstofuitstoot aan de bron.
In een flink aantal gevallen wordt geen milieueffectrapport opgesteld. Dat is risicovol en onverstandig, omdat een milieueffectrapport aantoonbaar een belangrijke bijdrage levert aan betere besluiten. De Commissie bracht in 2020 133 adviezen uit. Dat is een bestendiging van het lage aantal van 2019. Gevreesd wordt dat onder de Omgevingswet dit aantal daalt omdat de verplichte advisering door de Commissie over project-milieueffectrapporten voor controversiële en complexe projecten vrijwillig wordt. Positief is dat steeds meer gemeente een omgevingsvisie opstellen, met daarbij een omgevingseffectrapport.

Internationaal bracht de Commissie 32 adviezen uit in 2020. In 15 landen en 5 regio's werkten we aan de kwaliteit van regelgeving en praktijk van milieueffectrapportage. Er was dit jaar meer vraag naar onze rol in het begeleiden van milieueffectrapportage voor strategische planning. Dit zijn boeiende trajecten in gebieden waar hier niet of nauwelijks ervaring mee is. Zoals in de regio Sankarani in Mali, waar lokale bestuurders een milieueffectrapportage voor hun integrale ontwikkelingsplan willen, voor onder andere meer draagvlak en duurzaamheid.
Een bijzondere gebeurtenis was het samenbrengen van deskundigen op het gebied van milieueffectrapportage uit bijna alle West-Afrikaanse landen. Zo'n bijeenkomst was nog nooit eerder geweest. Het ontstaan van blijvende samenwerkingsverbanden is een van de belangrijkste resultaten die milieueffectrapportage kan hebben. Dat constateerde de evaluator van het Shared Resources Joint Solutions-programma ook. Het programma leverde coalities op van partijen met verschillende gezichtspunten. 'Dit was niet mogelijk geweest zonder de Commissie m.e.r.', stond er in het evaluatierapport. Daar zijn we trots op.

Ons werk zag er in 2020 natuurlijk behoorlijk anders uit door de Covid-19 pandemie. Een jaar zonder locatiebezoeken in Nederland en buitenland. Gelukkig bleek er digitaal veel mogelijk, wat zeker ook nieuwe werkvormen voor de toekomst heeft opgeleverd. Maar we kijken er naar uit om elkaar snel weer in het 'echt' te ontmoeten!

januari

M.e.r.-systeem verbeteren? ESY mapping geeft inzicht

Er staan veel investeringen in de Egyptische watersector op stapel. Daarom hebben lokale overheden, academici en de nonprofit sector met een ESY mapping workshop hun m.e.r.-wetgeving en -praktijk geanalyseerd. Wat gaat goed en wat kan beter om deze investeringen duurzamer te maken? Eén van de uitkomsten is de behoefte aan heldere richtlijnen over milieueffectrapportage voor investeerders, omwonenden, consultants en autoriteiten.

De ESY map (Environmental and Social assessment SYstem map) is een mede door de Commissie ontwikkeld instrument om in een workshop met de belangrijkste stakeholders het m.e.r.-systeem te analyseren. Door het beantwoorden van 38 hoofdvragen en 150 gedetailleerde vragen wordt in beeld gebracht hoe het staat met wetgeving en praktijk en waar prioriteiten voor verbetering liggen.

Omgevingseffectrapport helpt bij afwegingen omgevingsvisie

Veel gemeenten en provincies zijn bezig met hun omgevingsvisie. Het bijbehorende milieueffectrapport wordt daarbij steeds vaker vervangen door een omgevingseffectrapport, een OER. En dat is niet zo gek, een OER sluit beter aan bij de brede integrale omgevingsvisie. Het helpt de effecten en keuzes in de toekomst op het gebied van bijvoorbeeld energietransitie, klimaatadaptatie, ruimtelijke kwaliteit en gezondheid in beeld te brengen. Handige hulpmiddelen zagen in 2020 het licht, zoals de VNG-Handreiking Afwegingskader Omgevingsvisie en de Wegwijzer Ontwikkelen van een Omgevingsvisie van het ministerie van BZK. Omdat het best een puzzel kan zijn om de omgevingseffecten van een langetermijnvisie in beeld te brengen, organiseren we ook in 2021 kennissessies om vooral gemeenten hierbij ondersteuning te bieden.

februari

Advies voor Nederlandse investeringen in het buitenland

In het kader van Nederlandse betrokkenheid bij een rivierstabiliseringsproject, heeft de Commissie begin 2020 Bhutan bezocht. Na gesprekken met betrokkenen en een bezoek aan de projectlocaties, was één van onze belangrijkste aanbevelingen gericht op het beheer van sediment mining. De wijze waarop dit gebeurt is essentieel en kan de effectiviteit van het project versterken, maar ook ernstig in gevaar brengen. Al onze aanbevelingen zijn door de Bhutan Environment Commission overgenomen.

De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) ondersteunt Nederlandse investeringen in het buitenland. Voor veel investeringen moet volgens lokale wetgeving een m.e.r. worden gedaan. Op verzoek van de RVO adviseert de Commissie over m.e.r.-plicht, -proces en -rapport. Wij hebben dit jaar 14 adviezen uitgebracht, met name gericht op publieke infrastructuur.

maart

Eric van der Burg, nieuwe voorzitter

Stikstofschade bepalen met juiste berekeningen

Naast Corona was 2020 ook het jaar van de stikstof. De gevolgen van de stikstofuitstoot door landbouw, vlieg- en wegverkeer en de gevolgen daarvan voor de leefomgeving waren regelmatig voorpaginanieuws. Het RIVM en de Commissie adviseerden al in maart om voor Lelystad Airport te zorgen voor transparante en reproduceerbare stikstofberekeningen. Dat deze berekeningen belangrijk zijn oordeelde ook de Raad van State over het tracébesluit voor de A15/A12: de minister motiveerde onvoldoende dat het besluit geen nadelige gevolgen heeft voor de Natura2000-gebieden. Juist de Commissie kan als onafhankelijke organisatie toetsen of de effecten op de omgeving goed in beeld zijn. Een voorwaarde is wel dat zij hier de kans voor krijgt en zich kan buigen over actuele prognoses en juiste stikstofberekeningen.

april

mei

Onderzoek Arcadis: zorgen over m.e.r. in Nederland

Milieueffectrapportage voor duurzame ontwikkeling in West-Afrika

West-Afrikaanse landen staan voor de immense opgave om ontwikkelingen op het gebied van energie, klimaatverandering, stedelijke ontwikkeling, landgebruik en watergebruik op duurzame wijze vorm te geven. In een aantal landen is inmiddels goede ervaring opgedaan met strategisch m.e.r. voor plannen en beleid op deze gebieden. De Commissie heeft daarom - samen met twee andere organisaties - sprekers uit Mali, Senegal en Guinée samengebracht om deze ervaringen te delen met lokale besluitvormers uit heel West-Afrika. Een van die ervaringen is de bijdrage die strategisch m.e.r. levert aan het creëren van draagvlak en transparantie. Door stakeholders vroeg in het planproces te betrekken ontstaat het draagvlak dat nodig is om het beleid te implementeren.

Concrete doelen en nieuwe milieugrenzen nodig voor luchtvaartnota

De Luchtvaartnota 2020-2050 schetst de verhouding tussen de kwaliteit van de leefomgeving en de ruimte voor de luchtvaart. Ze legt een reductiedoel voor CO2 vast, maar benoemt geen concrete doelen voor bijvoorbeeld geluid of natuurbescherming. Ook is onvoldoende helder wat de voorgestelde maatregelen betekenen en hoe effectief ze zijn.
De Commissie adviseerde minister Van Nieuwenhuizen de doelen en maatregelen concreet te maken en met milieu-informatie te onderbouwen. Bijvoorbeeld over de nieuwe milieugrenzen waaraan luchthavens zich moeten houden. Daarvoor moet onder andere worden onderzocht welke groei nog mogelijk is zonder natuurschade en in hoeverre de neveneffecten van synthetische en biobrandstof aanvaardbaar zijn.

juni

Eerste drie animaties online in serie van 6 over stappen in m.e.r.-proces

Tussenstand rondje provincies: waardevolle uitwisseling van kennis en info

Het voorkomen van damdoorbraken: m.e.r. voor mijnbouw in Brazilië

Damdoorbraken in de mijnbouwindustrie komen regelmatig voor, met dodelijke slachtoffers en natuurschade tot gevolg. Om dit te voorkomen wil de Braziliaanse staat Minas Gerais een meerjarenmijnbouwplan maken dat bijdraagt aan veiligheid en duurzame ontwikkeling. Zij ziet hierbij een belangrijke rol weggelegd voor milieueffectrapportage. Deze moet helpen bij het betrekken van stakeholders in het hele proces, het bijtijds integreren van sociale en milieueffecten in de planvorming en het onderzoeken van alternatieven. Dit zijn volgens de staat cruciale aspecten voor het welslagen van het plan. Via de Nederlandse ambassade heeft Brazilië de Commissie gevraagd te adviseren over het vormgeven en uitvoeren van deze strategische milieueffectrapportage. Een boeiend proces waarvoor wij het afgelopen jaar met betrokkenen al meerdere keren - online - om de tafel hebben gezeten.

juli

Grootschalige zonnevelden en datacenters opnemen in m.e.r.-lijst?

Door innovatie en nieuwe behoeften verandert Nederland. Voorbeelden daarvan zijn de komst van zonnevelden en datacenters, wat dagelijks in het nieuws is. Deze hebben, net als bijvoorbeeld windparken en fabrieken, hun effecten op de fysieke leefomgeving. En ook voor deze activiteiten is het nodig om goed de milieugevolgen te onderzoeken, voordat de overheid een besluit neemt over bijvoorbeeld de locatie van een grootschalig zonnepark. Wat zijn de effecten ervan op de natuur en op het landschap? En hoe zit het met de benodigde energie voor een datacenter? Logischerwijs horen ze dan ook thuis in de C- en D-lijst met m.e.r.-categorieën en zijn ze m.e.r.-plichtig. De wetgeving loopt hierop achter en vraagt om aanpassing, pleit de Commissie. Dit biedt duidelijkheid voor (lokale) overheden en versterkt zorgvuldige besluitvorming.

augustus

Samen met VNG Internationaal werken aan een duurzaam ontwikkelingsplan in Mali

In het Sankarani stroomgebied in Mali spelen verschillende ontwikkelingen die allemaal van dezelfde aanwezige grondstoffen en watervoorraad gebruik maken, zoals mijnbouw, landbouw, visserij en migratie. Om dit in goede banen te leiden, willen de lokale overheden een duurzaam ontwikkelingsplan opstellen waarin de verschillende belangen goed worden afgewogen.

Geïnspireerd door de positieve resultaten met strategische milieueffectrapportage voor een vergelijkbaar plan voor het Sourou-gebied, willen ze ook voor dit plan een strategisch m.e.r. uitvoeren. De lokale overheden hebben de Commissie gevraagd om dit proces te coachen. De Commissie trekt hierin samen op met VNG International, die dit project ook financieel ondersteunt.

september

Wees alert op de milieueffecten van CO2 afvang en opslag

CO2 uit de industrie afvangen en opslaan, bijvoorbeeld onder de Noordzee, kan bijdragen aan het realiseren van de klimaatdoelen. Het zijn technieken waar bijvoorbeeld Porthos Rotterdam en SUEZ ReEnergy in Roosendaal mee bezig zijn. De Commissie adviseert om bij deze technieken alert te zijn op negatieve milieueffecten, denk aan de uitstoot van zeer zorgwekkende stoffen en aan stikstof die vrijkomt bij het proces. De omvang van die uitstoot is nu nog onzeker. Het is belangrijk goed te onderzoeken of het past binnen de natuurregelgeving en bij de nationale doelen voor schone lucht. Ook kunnen er bij het opslaan van CO2 effecten in de ondergrond optreden, onderzoek deze vooraf, was het advies.

oktober

Publicatie: cases uit 10 landen over m.e.r en landschapsbenadering

Milieueffectrapportage onderdeel nieuwe samenwerking Egyptische - Nederlandse Watersector

Al sinds de jaren 70 werken Egypte en Nederland succesvol samen op het gebied van onderzoek en kennisuitwisseling in de watersector. In december is daarom een nieuwe 4-jarige overeenkomst afgesloten tussen diverse overheidsorganisaties en onderzoeksbureaus gericht op watermanagement. Onderdeel van de nieuwe overeenkomst is de verdere ontwikkeling en versterking van milieueffectrapportage voor de watersector. Wij vinden het een eer om aan deze samenwerking deel te nemen en kijken uit naar kennisuitwisseling met onze Egyptische partners.

november

Inzicht in milieueffecten helpt bij keuzes maken in regionale energiestrategie

Bepalen waar projecten voor duurzame energie inpasbaar zijn, vraagt inzicht in hun milieugevolgen. Die informatie heeft een gemeente ook nodig om die projecten op te nemen in haar omgevingsvisie. En wil een gemeente de gevolgen voor bijvoorbeeld de natuur en het landschap in de hand houden, dan is afstemming over de eigen grenzen heen noodzakelijk. Niet voor niets heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen voor een plan-milieueffectrapport bij een regionale energiestrategie. Samen met het Nationaal Programma RES ondersteunden we in een pilot regio's bij het verzamelen van milieu-informatie bij hun RES. Over die ervaringen hebben we een korte film gemaakt. Ook in 2021 loopt er een pilot. Interesse?

december

Meer feiten, cijfers, adviezen Nederland

133 adviezen in 2020

In 2020 brachten we 133 adviezen uit. Dit aantal komt overeen met de aantallen van de laatste jaren: 144 adviezen in 2018 en 130 adviezen in 2019. Het is ongeveer een derde van de adviezen die we gewend waren uit te brengen in de jaren 2008 - 2010. Sinds 2010 zien we een daling.

Verplichte en vrijwillige adviezen

De 133 adviezen bestonden uit 52 verplichte toetsingsadviezen en 81 vrijwillige adviezen over bijvoorbeeld reikwijdte en detailniveau van een milieueffectrapport.
Het aantal verplichte toetsingsadviezen in 2020 is vergelijkbaar met de 45 in 2019. Aannemelijk is dat bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet het aantal verplichte toetsingen verder daalt omdat advisering door de Commissie over project-milieueffectrapporten voor controversiële en complexe projecten, zoals voor grote windturbineparken, snelwegen en dijkversterkingen, dan vervalt.
Het aantal vrijwillige adviezen is de afgelopen jaren stabiel gebleven, schommelend rond de 80 per jaar.

Stijging waterprojecten, daling landelijk gebied

Opvallend in 2020 was het aantal waterprojecten: van 12 in 2019 naar 27 in 2020. Hiermee zijn de waterprojecten terug op het niveau van eerdere jaren. Projecten in het landelijk gebied, zoals bestemmingsplannen buitengebied en plannen voor natuurontwikkeling en -herstel, lieten een forse daling zien van 22 in 2019 naar 7 in 2020. Het actuele stikstofprobleem is hiervoor mogelijk een verklaring, net als de aanstaande Omgevingswet waardoor natuur- en stikstofbeleid stil ligt en gemeenten nu weinig of geen plannen meer maken.

Rijksoverheid laat in helft van de projecten zienswijzen meenemen

Inspraak door bewoners en de mogelijkheid om zienswijzen in te dienen op een plan leiden vaak tot meer draagvlak voor het overheidsbesluit. Onze advisering wint ook aan kwaliteit met inzicht in de zienswijzen. In de praktijk laat 60 procent van de overheden zienswijzen meenemen in onze adviezen. Een lichte stijging vergeleken met 2019. Deze stijging komt doordat de Rijksoverheid bij adviezen over reikwijdte en detailniveau vaker zienswijzen laat meenemen. Bij toetsingen van infrastructuurprojecten van de Rijksoverheid blijven de zienswijzen vaak achterwege.

Kwaliteit milieueffectrapporten zorgelijk

In tachtig procent van de in 2020 getoetste milieueffectrapporten ontbrak belangrijke milieu-informatie. Het ging vooral om ontbrekende informatie over de effecten op Natura 2000-gebieden. De stikstofproblematiek zal hier een rol hebben gespeeld. Ook alternatieven en effecten op de leefomgeving, zoals geluid, kregen te weinig aandacht.
Bijna een derde van de milieueffectrapporten met ontbrekende informatie werd aangevuld en nog een keer aan ons voorgelegd. Daarna bleek vijftig procent van de aangevulde rapporten volledig.

Meer feiten, cijfers, adviezen Internationaal

In het buitenland doen wij deels hetzelfde werk als in Nederland, namelijk advisering over richtlijnen en toetsing van milieueffectrapporten. Daarnaast besteden wij een groot deel van onze tijd aan andere activiteiten zoals advisering over m.e.r. wet- en regelgeving, coaching van strategische m.e.r.-processen, training van m.e.r.-autoriteiten en NGO's, en screening van projectvoorstellen op lokale m.e.r.-plicht.

Sinds een aantal jaren zijn wij ook actief betrokken bij Nederlandse faciliteiten voor de hulp en handel agenda van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Wij adviseren de RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland) - die deze faciliteiten coördineert - over de rol van milieueffectrapportage in de projectvoorstellen, lokale m.e.r.-plicht en het te volgen m.e.r.-proces.

Als onderdeel van het Sustainability Advice programma, kan het ministerie van Buitenlandse Zaken (waaronder de ambassades) ons vragen te adviseren over integrale duurzaamheidsvraagstukken. Bijvoorbeeld met betrekking tot coherentie van het buitenlandbeleid, of over milieu-, economische/sociale en institutionele duurzaamheid van specifieke programma's.

29 m.e.r. adviezen en 25 capaciteitsontwikkelingtrajecten/ activiteiten

chart
chart
chart
chart

Kennis & Communicatie

3.048 abonnees op de nieuwsbrieven

943 volgers op twitter

784.333 websitebezoeken

75 presentaties

10 publicaties

4 video's

Organisatie

37 werknemers =152 deskundigen =

16Nederland +7 mannen9 vrouwen12,7 fte

15 Internationaal +4 mannen11 vrouwen11,4 fte

6 Backoffice1 man5 vrouwen4,6 fte

111 Nederland +

41 Internationaal

organogram 31 december 2020

Organogram

Financiën

Uitgaven

€ 3.260.271 Nederland

€ 2.154.876 Internationaal DGIS/Buitenlandse Zaken

€ 171.686 Internationaal overig

Alle bedragen zijn in euro's
Exploitatiesaldo is exclusief budget voor kennis

Nederland 2020 2019
Personeelskosten 1.702.423 1.864.404
Vergoedingen werkgroepen (projectkosten) 1.296.902 1.093.530
Afschrijvingskosten 18.573 15.816
Huisvesting 135.559 121.879
Kantoorkosten 19.690 29.478
Automatisering 53.115 53.437
Algemene kosten 34.009 61.209
Totale lasten 3.260.271 3.239.753
Rente en bijzondere baten 45.082 19.241
Opbrengst binnenland 2.863.027 2.512.126
Totale baten 2.908.109 2.531.367
Saldo -352.162 -708.386
Aantal adviezen 133 130
Internationaal DGIS/Buitenlandse Zaken 2020 2019
Personeelskosten 1.476.359 1.456.343
Vergoedingen werkgroepen (projectkosten) 437.461 654.798
Afschrijvingskosten 17.480 17.433
Huisvesting 116.003 105.139
Kantoorkosten 14.310 21.559
Automatisering 63.453 38.539
Algemene kosten 29.810 35.732
Totale lasten 2.154.876 2.329.543
Rente/bankkosten en bijzondere baten 8.271 3
Bijdragen overheid (BuZa, DGIS) 2.135.791 2.341.012
Totale baten 2.144.062 2.341.015
Saldo -10.814 11.472
Internationaal overig 2020 2019
Personeelskosten 147.945 228.605
Vergoedingen werkgroepen (projectkosten) 23.741 105.967
Totale lasten 171.686 1334.572
Totale baten internationale adviezen 155.173 327.831
Saldo -16.513 -6.741

Missie en visie

Missie

De Commissie voor de milieueffectrapportage is een bij wet ingestelde onafhankelijke 'not-for-profit'-kennisorganisatie op het gebied van milieu- en omgevingseffecten. Ze gebruikt deze kennis voor het adviseren en ondersteunen van Nederlandse en buitenlandse overheden bij het integreren in besluitvorming van milieu, klimaat en leefomgeving in brede zin. Dit doet ze op gezaghebbende, integere en transparante wijze.

Visie

Door het werk van de Commissie beschikken overheden bij hun besluiten over de noodzakelijke kennis over milieu, klimaat en leefomgeving in brede zin. Hierdoor zijn besluiten van de overheid van betere kwaliteit, beter onderbouwd en breder gedragen. Daarmee levert de Commissie een bijdrage aan de integrale omgevingskwaliteit en duurzame ontwikkeling in Nederland en daarbuiten.